Bijna iedereen heeft een dieetmentaliteit. Zelfs als je niet op dieet bent. Dat komt omdat we in een dieetcultuur leven, waarin ons al jaren wijsgemaakt wordt dat dun zijn ideaal is. En dat diëten dé oplossing is voor een goede gezondheid en een succesvol leven.

Wist jij dat er zoiets bestaat als een dieetcultuur? Ik niet. Had er vroeger nog nooit van gehoord.

Dat is op zich niet zo verwonderlijk, want bijna niemand gebruikt de term in het Nederlands. Als ik het opzoek, vraagt Google mij of ik misschien ‘eetcultuur’ bedoelde … Nee, beste Google, dat bedoelde ik niet.

Het woord ‘dieetcultuur’ is bij ons dus helemaal niet zo bekend. Omdat we het concept niet kennen? Of omdat we het gewoon niet willen benoemen? Ik veronderstel het tweede, want laat me je even een definitie voorleggen:

Een dieetcultuur is een systeem in onze maatschappij dat een bepaald lichaamstype gelijkstelt aan gezondheid, geluk, schoonheid en succes.

Een cultuur waarin we continu overspoeld worden door dieetpropaganda, dikwijls zonder dat we het zelf merken. Waarin eten en gewicht een belangrijke rol hebben en bepalen hoeveel iemand waard is. Een samenleving waarin lichamen worden beoordeeld als gezond of ongezond, afhankelijk van hoe dik ze zijn. Waarin slank zijn het ultieme doel is en diëten normaal gevonden wordt.

Dat klinkt wel als onze cultuur, als je het mij vraagt …

Maar goed, hoe is het dan zover gekomen? Wat heeft ervoor gezorgd dat we in deze dieetcultuur leven?

Wel, diëten om af te vallen zit al meer dan 200 jaar in onze cultuur. Dat al om te beginnen. Maar daarnaast zijn er ook nog een aantal andere factoren die er vanaf het begin van de 20e eeuw voor gezorgd hebben dat mensen steeds minder tevreden waren over hun lichaam.

Zo verdween het korset, waardoor vrouwen geconfronteerd werden met hun natuurlijke vormen en daar niet zo blij mee waren. Met de industriële revolutie kwamen ook de standaardkledingmaten, waardoor vrouwen heel gemakkelijk konden vergelijken wie breder was dan een ander. En rond die tijd werd ook de personenweegschaal uitgevonden, wat nog meer bijdroeg tot de obsessie rond lichaam en gewicht.

En dan is er natuurlijk ook nog het schoonheidsideaal: het lichaamsbeeld dat de media ons presenteren als aantrekkelijk, gezond en wenselijk.

Een ideaalbeeld dat door de jaren al dikwijls veranderd is: van vol naar jongensachtig naar seksbom, en alles ertussenin.

Maar het element van slank zien we wel al sinds het begin van de 20ste eeuw. Want hoewel curves regelmatig in de mode waren, ging het wel alleen om die volle boezem en ronde heupen. Niet over vetrolletjes en uitstekende buiken.

Je krijgt dus al meer dan 100 jaar lang te zien dat een slank lichaam – met of zonder rondingen – als ideaal aanzien wordt in onze maatschappij.

En alsof dat nog niet genoeg was, ging het allemaal nog een stapje verder en worden we elke dag geconfronteerd met een onrealistisch schoonheidsideaal. Letterlijk, want we fotoshoppen modellen tot ze zelfs niet meer op zichzelf lijken. In tijdschriften, reclame en ja, zelfs in films.

Borsten hebben geen last meer van zwaartekracht en staan altijd mooi vooruit. Natuurlijk ouder worden kennen we niet meer, want rimpeltjes zijn nergens meer te bespeuren. En haren groeien enkel nog op ons hoofd, want verder is er op heel ons lichaam geen haartje of stoppeltje meer te bespeuren.

Slank is dus niet meer voldoende. Je moet ook nog eens alle natuurwetten weten te omzeilen.

En nee, natuurlijk kan dat niet. Dat weten we allemaal. Maar als je die boodschap 50 keer per dag tegenkomt, dan is de kans groot dat je het uiteindelijk wel gaat geloven. Met als gevolg dat we allemaal onzeker worden over ons lichaam.

En bedrijven buiten die onzekerheid nog eens extra uit … via de media.

Dat begon opnieuw rond dezelfde tijd, want in de jaren 30 veranderde Edward Bernays de hele marketingindustrie met dit basisidee: als je kan inspelen op de onzekerheden van mensen en hun diepste gevoel van ‘niet goed genoeg zijn’, dan kan je hen alles verkopen.

Het was revolutionair. En het werkt nog altijd. Want reclame voor mascara of shampoo draait al lang niet meer om het product zelf. Nee, die dingen maken je aantrekkelijker, waardoor je meer aandacht krijgt. En wie wil er nu niet graag gezien worden?

Daarom blijven bedrijven nieuwe problemen uitvinden. Want als jij helemaal tevreden bent over jezelf, dan kunnen zij je geen oplossingen meer aanbieden en verkopen ze niets meer.

Zelfs reclame die body positive is, gaat uit van dat idee. Zo is het Amerikaanse lingeriemerk Aerie begonnen met een reclamecampagne waarin ze geen enkel model fotoshoppen. Om de ‘echte schoonheid’ van vrouwen te laten zien. Dat is een heel mooi initiatief en een mooie stap in de goede richting, maar uiteindelijk blijft het een bedrijf dat moet verkopen.

En zo verschuift de boodschap alleen maar een beetje:  jij kan ook houden van je lichaam … als je ons product koopt. Want denk je echt dat ze er lang mee waren doorgegaan als het hen geen winst had opgeleverd?

We zitten dus met een dieetmentaliteit van 200 jaar oud, de media die een onbereikbaar en slank schoonheidsideaal blijven promoten, en bedrijven die maar al te graag de onzekerheden van vrouwen uitbuiten.

Het perfecte recept om een dieetcultuur te laten groeien en ons leven te laten beheersen.

En zo komt het dat gewicht verliezen elk jaar opnieuw hoog op ons lijstje met goede voornemens staat. Dat we ons goed voelen wanneer we een salade eten, terwijl we eigenlijk écht zin hebben in die pasta. Dat we een lijst hebben van wat we wel en niet mogen eten. Dat we ons maanden op voorhand zorgen maken over hoe we eruit gaan zien op een strand ergens ver weg van huis. Dat we onze honger stillen voordat we naar een feestje gaan, zodat we maar niet te veel aperitiefhapjes zouden eten. Dat we woorden gebruiken als ‘zondigen’ als we een chocoladekoekje eten. Dat we stiekem graag de berichtjes lezen over celebrities die 5 kilo aangekomen zijn …

Dat is niet jouw fout. Deze mentaliteit krijgen we al jaren mee in onze cultuur. Elke generatie geeft het door. Daar kies je zelf niet voor.

Maar nu je weet wat er aan de hand is, kan je er wel voor kiezen om de media niet meer zoveel macht te geven. Je kan zelf beslissen welke realiteit je wilt zien en er zo voor kiezen om onze dieetcultuur niet meer je leven te laten bepalen.